به نقل از «تسنیم»

نزدیکی محتاطانه گرجستان به روسیه؛ بازی با آتش تفلیس جواب می‌دهد؟

تاریخ انتشار: ۸ اسفند ۱۴۰۲ | کد خبر: ۳۹۸۳۹۶۲۲

با شروع جنگ در اوکراین، روابط آشفته بین گرجستان و روسیه، در کمال تعجب بسیاری، وارد دوره جدیدی از افزایش ثبات شده است. - اخبار بین الملل -

به گزارش گروه بین الملل خبرگزاری تسنیم، تهاجم روسیه به اوکراین توسط ده‌ها کشور محکوم شد، اما گرجستان در میان این کشورها نبود. مقامات گرجستان نه تنها تحریم‌هایی را علیه مسکو اعمال نکردند، بلکه حتی از انتقاد آشکار از اقدامات مسکو نیز خودداری کردند.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

کرملین از این موضوع استقبال کرد و مقامات روسیه بارها از دولت گرجستان به دلیل «رویکرد سازنده و شایسته یک کشور مستقل» تمجید کرده‌اند.

روس‌ها در جواب، ترافیک مستقیم هوایی با گرجستان را از سر گرفته و رژیم ویزا را که در اوایل دهه 2000 میلادی معرفی شده بود، لغو کردند. در ادامه، تجارت دوجانبه گسترش پیدا کرد: در سال 2022، صادرات گرجستان به روسیه 6.8 درصد (به 652 میلیون دلار) و واردات 79 درصد (به 1.8 میلیارد دلار) افزایش یافت و این یک رکورد جدید در 16 سال گذشته است.

با مروری به تاریخ نه چندان دور روابط دو کشور، موضع و رفتار دولت گرجستان غیر منطقی به نظر می‌رسد. از اوایل دهه 1990 و زمان استقلال تفلیس، روابط دو کشور همیشه با چالش همراه بوده و پس از جنگ 2008 و حمایت نظامی روسیه از خودمختاری اوستیای‌جنوبی و آبخازیا به طور کامل قطع شد. از آن زمان، مسکو یک پنجم خاک گرجستان را کنترل کرده و در عین حال پایگاه‌های نظامی خود را در آنجا حفظ کرده است.

نزدیکی غیرمنتظره روابط با روسیه در زمانی رخ می‌دهد که روابط گرجستان با غرب به طرز محسوسی در حال سرد شدن است. پایتخت‌های غربی از انتقاد حزب حاکم و رویای گرجستان ابایی ندارند و گرجستان نیز نگرش خود را با عمل نشان می‌دهد یا بهتر است بگوییم با انفعال نسبت به غرب.

در ژوئن 2022، بروکسل فهرستی از 12 شرط را برای به دست آوردن وضعیت نامزد برای الحاق به اتحادیه اروپا به تفلیس ارائه کرد، اما در بیشتر موارد هنوز پیشرفت جدی حاصل نشده است؛ هر چند در انتهای سال میلادی 2023 اتحادیه اروپا با نامزدی این کشور موافقت کرد.

مقامات گرجستان به دلایل زیادی تصمیم به بهبود روابط با فدراسیون روسیه گرفتند، اما عامل کلیدی در اینجا، نقش رو به رشد تفلیس در منطقه است. در چارچوب جنگ طولانی در اوکراین، اتحادیه اروپا روابط تجاری و اقتصادی با روسیه (از جمله در بخش انرژی) را به حداقل رساند و شروع به جستجوی مسیرهای جایگزین برای دسترسی به چین و آسیای مرکزی کرد.

در این بین مشخص شد که یکی از راحت‌ترین و مناسب‌ترین گزینه‌ها  مسیر ترانس کاسپین (یا کریدور حمل و نقل میانی) است که مستقیماً از گرجستان می‌گذرد و کوتاه‌ترین مسیر چین به سرزمین‌های اروپایی است.

اتحادیه اروپا اهمیت جدید موقعیت جغرافیایی گرجستان را درک می‌کند و به طور قابل توجهی حضور خود را در قفقاز جنوبی گسترش داده و با تفلیس و باکو در مورد تعدادی از پروژه‌های گاز و زیرساخت به توافق رسیده است. در نتیجه گرجستان اکنون اهرم‌های جدیدی در روابط با اتحادیه اروپا بدست آورده و چشم انداز نزدیکی با روسیه یک برگ برنده دیگر در مذاکرات با شرکای مردد غربی است.

با این حال، اشتباه است که بگوییم جامعه گرجستان و حزب حاکم در این کشور طرفدار روسیه هستند. تفلیس معتقد است که روسیه برای سال‌ها یا حتی دهه‌ها درگیر جنگ خواهد بود. این امر نفوذ آن را در قفقاز جنوبی کاهش می‌دهد و به قدرت‌های دیگر (در درجه اول ترکیه و ایران) فضای بیشتری برای مانور می‌دهد. حمله به اوکراین نه تنها به دوران پسا شوروی پایان داد، بلکه به دوره تسلط روسیه در قفقازجنوبی نیز پایان داد.

گرجستان با بهره‌گیری از ضعف مسکو، اکنون می‌تواند در سیاست خارجی با جسارت بیشتری عمل کند. به‌ عنوان مثال، تفلیس رد نمی‌کند که مسکو که اکنون در وضعیت دشواری قرار دارد، آبخازیا و اوستیای‌جنوبی را به ژست‌ها و رفتارهای آشتی‌جویانه و یا مسالمت‌آمیز در قبال تفلیس سوق دهد و سپس شاید فرصتی برای حل مناقشه به وجود آید.

می‌توان در مورد ایجاد روابط اقتصادی و حتی برخی تماس‌های سیاسی صحبت کرد. این امکان وجود دارد که محدودیت‌های رفت‌وآمد بین آبخازیا، اوستیای جنوبی و بقیه گرجستان برای جمعیت محلی برداشته شود. هدف واقع بینانه دیگر، کاهش تعداد ربوده شدن شهروندان گرجستان توسط نیروهای امنیتی اوستی است که تحت حمایت ارتش روسیه قرار دارند.

گرجستان در محاسبات خود از واقعیت‌های موجود نظام‌بین‌الملل استنباط می‌کند که امروز می‌تواند بیشتر از قبل از سال 2022 از روسیه امتیاز بگیرد. اهمیت تفلیس برای مسکو در واقع به شدت افزایش یافته است.

اولاً، مقامات روسیه علاقه‌مند به باز نگه داشتن مرز با گرجستان هستند، زیرا منافع مسکو با یک کریدور ترانزیتی مهم و استراتژیک به سمت ترکیه و ارمنستان گره خورده است. دوماً، هدف روسیه در تقویت روابط با گرجستان، تضمین رکود بیشتر روابط تفلیس با اتحادیه اروپا است. از نظر روس‌ها این یک راه عالی برای کاهش نفوذ غرب در منطقه است. ثالثاً، گرجستان می تواند با «کارت آتلانتیک شمالی» با روسیه بازی کند،‌ بسته به نیازش، کم و بیش در مورد آرزوهایش برای پیوستن به ناتو صحبت کند.

گرجستان در قبال مسئله اوکراین موضع ویژه‌ای اتخاذ می‌کند و مقامات این کشور معتقدند که گسترش ناتو در واقع به جنگ منجر شد و اکنون، به گفته تفلیس، غرب به اندازه کافی فعالانه از اوکراین برای پیروزی در جنگ حمایت نمی‌کند. روسیه همچنان کنترل بخش قابل توجهی از سرزمین‌های تصرف شده را در اختیار دارد و علاوه بر این (آنطور که رهبری گرجستان معتقد است)، موازنه قوا به تدریج به سمت مسکو تغییر می‌کند. همه اینها بسیار شبیه به درک کشورهای جنوب جهانی از آینده درگیری موجود در اوکراین است.

با این حال، گرجستان ممکن است برنامه های ژئوپلیتیک خود را اشتباه محاسبه کند که پیامدهای منفی بلندمدتی برای آن در پی خواهد داشت. امروز کاملاً مشخص نیست که اگر روسیه وارد یک بحران داخلی جدی شود یا برعکس، در جنگ پیروز شود، چه بر سر امنیت گرجستان و تمامیت ارضی آن خواهد آمد. علاوه بر این، هر قدمی به سمت مسکو، تفلیس را از غرب بیشتر دور خواهد کرد. از آن سو اروپا نیز با پذیرش نامزدی عضویت گرجستان در اتحادیه اروپا سعی کرده تا گرجی‌ها را نزدیکی به روسیه باز دارد.

یک چیز واضح است: صرف نظر از اینکه عادی سازی روابط تفلیس و مسکو به چه شکلی باشد، در نهایت همه چیز به مشکل تمامیت ارضی گرجستان ختم خواهد شد. به خوبی می‌دانیم که روسیه نمی‌خواهد در این زمینه امتیازی بدهد و در صورت شکست در اوکراین، قطعاً نمی‌خواهد آبخازیا و اوستیای جنوبی را که استقلال آن‌ها را در سال 2008 به رسمیت شناخت، رها کند.

اکنون بهترین گزینه برای گرجستان مانور دادن بین روسیه و غربی است که به تدریج در حال گسترش ساختارهای خود به سمت شرق است. اینکه چقدر باید صبر کنیم، مشخص نیست و این در حالی است که همه منتظر سرنوشت روسیه در جنگ اوکراین هستند.

نویسنده: مهدی سیف تبریزی پژوهشگر حوزه روسیه و قفقاز

انتهای پیام/

منبع: تسنیم

کلیدواژه: جنگ روسیه و اوکراین بحران اوکراین اوکراین گرجستان اخبار روسیه جنگ روسیه و اوکراین بحران اوکراین اوکراین گرجستان اخبار روسیه اتحادیه اروپا اوستیای جنوبی

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.tasnimnews.com دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «تسنیم» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۹۸۳۹۶۲۲ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

ایران و روسیه ائتلاف دفاعی تشکیل می دهند؟

همشهری آنلاین – گروه سیاسی: سرگئی شویگو، وزیر دفاع روسیه، روز جمعه در دیدار با همتای ایرانی خود در حاشیه نشستی در قرقیزستان در حالی بر آمادگی مسکو برای گسترش همکاری‌های نظامی با ایران تاکید کرد که طی روزهای اخیر علی‌اکبر احمدیان، دبیر شورای‌عالی امنیت ملی ایران نیز در سن‌پترزبورگ در دیدار با همتای روس خود، یک تفاهم‌نامه امنیتی مشترک امضا کرده بودند.

در چنین شرایطی وزرای دفاع ایران و روسیه روز جمعه در حاشیه نشست وزرای دفاع سازمان همکاری شانگهای در شهر آستانه، پایتخت قرقیزستان، طی دیداری بر آمادگی دوطرف به‌منظور گسترش روزافزون مناسبات فی‌مابین در حوزه دفاعی – نظامی تاکید کردند؛ رویکردی که طی ماه‌های گذشته فضاسازی‌های گسترده‌ای را ازسوی دولت‌های غربی به‌همراه داشته‌است.

با این وجود اما، شویگو، وزیر دفاع روسیه در دیدار با امیر محمدرضا آشتیانی، همتای ایرانی خود، تاکید کرد که مسکو آمادگی خود را برای پیشرفت و گسترش بیشتر همکاری سودمند دوجانبه نظامی و همکاری نظامی- فنی اعلام می‌کند.

رایزنی‌های مهم ایران و روسیه

یک کارشناس مسائل روسیه در گفت‌وگو با همشهری آنلاین با اشاره به رایزنی‌های دفاعی – امنیتی اخیر میان ایران و روسیه گفت: طی دو سه روز اخیر شاهد برگزاری دو نشست مهم دفاعی – امنیتی با حضور مقام‌های ارشد ایرانی و روس بودیم که با رایزنی‌ها و گفت‌وگوهای دوجانبه مهمی نیز همراه شد.

روح‌الله مدبر افزود: حضور علی‌اکبر احمدیان، دبیر شورای‌عالی امنیت‌ملی ایران در اجلاس امنیتی سن‌پترزبورگ از یک‌سو و رایزنی‌های امیر آشتیانی، وزیر دفاع ایران با مقام ارشد روس در حاشیه نشست وزرای دفاع کشورهای عضو سازمان همکاری شانگهای ازسوی دیگر، نشان‌دهنده برداشتن گام‌های مهم و تازه تهران و مسکو در مسیر تقویت همکاری‌های دفاعی – نظامی فی‌مابین است.

وی با تاکید بر تاثیر عملیات «وعده صادق» بر مناسبات تهران و مسکو عنوان کرد: پس از انجام این عملیات موفق ازسوی ایران، که براساس ماده ۵۱ منشور ملل‌متحد حق مشروع ایران به‌حساب می‌آمد، شاهد بودیم که روسیه جزو کشورهایی بود که از استفاده ایران از حق دفاع مشروع خود، حمایت کرد.

حرکت در مسیر تشکیل ائتلاف دفاعی

این کارشناس مسائل روسیه درباره چشم‌انداز همکاری‌های دفاعی تهران و مسکو اظهارکرد: آنچه از تحولات جاری برمی‌آید، گویای این نکته است که دوطرف درحال گام برداشتن به‌ سمت ایجاد «ائتلاف دفاعی مشترک» هستند؛ ائتلافی که برای ایران و روسیه از اهمیت راهبردی ویژه‌ای برخوردار خواهد بود.

مدبر با اشاره به نشانه‌های حرکت دوطرف دراین مسیر ادامه داد: سرگئی شویگو، وزیر دفاع روسیه روز جمعه در دیدار با همتای ایرانی خود به دو موضوع مهم اشاره کرد. نکته اول این بود که او تاکید کرد مسکو آماده تقویت همکاری‌های نظامی – فنی است. نکته دوم و مهم‌تر نیز این بود که شویگو از آمادگی روسیه به‌منظور گسترش همکاری‌های دوجانبه نظامی با ایران خبرداد.

وی تصریح کرد: معتقدم موضوعات مطرح شده در جریان رایزنی وزرای دفاع دو کشور را باید در چارچوب تاکیدهای اخیر ولادیمیر پوتین در پیامش به نشست امنیتی سن‌پترزبورگ بررسی کرد. رئیس‌جمهور روسیه در پیام ویدیویی خود به دوازدهمین اجلاس امنیتی سن‌پترزبورگ، آمادگی روسیه را برای «همکاری نزدیک با همه شرکای ذی‌نفع در تامین امنیت جهانی و منطقه‌ای» اعلام کرد؛ راهبردی که در راستای شکل‌گیری نظم جهانی چندقطبی جدید مدنظر قرار گرفته است.

ویژگی‌های ائتلاف دفاعی

این کارشناس مسائل روسیه با اشاره به موضع‌گیری‌های اخیر مقام‌های عالی‌رتبه روس درباره توسعه همکاری‌ها با تهران تاکید کرد: معتقدم با توجه به شرایط موجود، اکنون فرصت مناسبی برای حرکت از «همکاری‌های دفاعی – نظامی معمولی» به سوی «ائتلاف دفاعی مشترک» مهیا شده‌است.

مدبر با اشاره ویژگی‌های «ائتلاف دفاعی مشترک» عنوان کرد: ائتلاف دفاعی میان تهران و مسکو در واقع یک همکاری دفاعی – نظامی ارتقا یافته است تا دو طرف در صورت رسیدن به تهدیدهای مشترک، از یکدیگر دفاع کنند.

وی با اشاره به تجربه‌های گذشته تهران و مسکو در همکاری‌های دفاعی ادامه داد: همکاری‌های ایران و روسیه در سوریه طی سال‌های اخیر، یک تجربه در چارچوب «ائتلاف دفاعی» که با دستاوردهای قابل‌توجهی در عرصه مبارزه موثر با تروریسم همراه بود.

مدبر با اشاره به فضاسازی‌های غربی در زمینه همکاری‌های دفاعی تهران و مسکو افزود: غرب در موضوع تبادلات تسلیحاتی میان ایران و روسیه تبلیغات گسترده‌ای انجام می‌دهند. این موضوع نشان‌دهنده نگرانی‌های فزاینده آنها در قبال مناسبات دفاعی – نظامی ایران و روسیه است.

چرا غربی‌ها نگران شده‌اند؟

این کارشناس مسائل روسیه با بیان اینکه غربی‌ها نگرانند مبادا همکاری‌های دفاعی – نظامی ایران و روسیه به «ائتلاف دفاعی» برسد، تصریح کرد: تحقق این موضوع برای آنها تهدید مهمی به حساب می‌آید و آن را برای خود «خطرناک» ارزیابی می‌کنند.

مدبر با اشاره به حمایت روسیه از حق دفاع مشروع ایران در برابر رژیم صهیونیستی، ادامه داد: غربی‌ها نگران این موضوع هستند که این دست همکاری‌های تهران و مسکو به تعامل در طراحی مدل امنیتی خلیج‌فارس برسد؛ موضوعی که درباره آبراهه‌های بین‌المللی نیز صدق می‌کند.

وی بیان کرد: «تبادل تسلیحات» یکی از موضوع‌هایی است که نگرانی طرف‌های غربی و به دنبال آن، خبرسازی‌ها و فضاسازی‌های گسترده به قصد تخریب همکاری‌های دفاعی را به همراه داشته‌است. این درحالی است که همکاری‌های تهران – مسکو در عرصه‌های دفاعی – نظامی به‌طور دقیق و براساس نقشه راه مشخص شده، درحال انجام است؛ راهبردی که براساس منافع ملی دو کشور تعیین شده‌است.

خط رسانه‌ای غربگرایان

این کارشناس مسائل روسیه اظهارکرد: برخی جریان‌های غربگرا از یک‌سو معتقدند «ایران و روسیه نباید تبادل تسلیحات داشته باشند» و ازسوی دیگر درباره سرنوشت جنگنده‌های سوخویی که روس‌ها باید به ایران بدهند، ابراز نگرانی می‌کنند. اینها در حالی است که معتقدم این یک بازی غربی است.

مدبر با تاکید بر اینکه مراجع مربوط درصورت صلاحدید درباره تبادل تسلیحات میان دوطرف اطلاع‌رسانی‌های لازم را انجام خواهند داد، ادامه داد: برخی آگاهانه یا ناآگانه به‌دنبال این هستند این‌گونه القا کنند که روس‌ها قرار نیست به تعهدهای خود دراین زمینه عمل کنند. این در شرایطی است که همکاری‌های دفاعی - نظامی میان ایران و روسیه براساس منافع‌ملی دوطرف در مسیر ترسیم شده خود قرار دارد و ستادکل نیروهای تنها مرجع اطلاع‌رسانی دراین زمینه به‌شمار می‌رود.

وی با تاکید بر اینکه آنچه غربی‌ها را دراین حوزه نگران می‌کند، اطلاعات نداشتن آنها از همکاری‌های دفاعی – نظامی ایران روسیه است، اضافه‌کرد: طرف غربی تلاش می‌کند با طرح برخی ادعاها، از این موضوع برای تحت‌تاثیر قرار دادن مناسبات تهران – مسکو استفاده کند.

کد خبر 847301 برچسب‌ها تسلیحات نظامی خبر ویژه ایران و روسیه حمله ایران به اسرائیل دفاع - جنگنده